Data publikacji: 13 stycznia 2021
Krajowa Rada Fizjoterapeutów rekomenduje listę zagadnień wymaganych podczas Państwowego Egzaminu Fizjoterapeutycznego.
Dokument został opracowany przez Zespół Tematyczny ds. Kształcenia Przeddyplomowego oraz Państwowego Egzaminu Fizjoterapeutycznego przy Krajowej Izbie Fizjoterapeutów w składzie:
dr hab. Małgorzata Domagalska-Szopa, dr hab. Andrzej Czamara, dr Agnieszka Ćwirlej-Sozańska,
dr hab. Magdalena Hagner-Derengowska, dr hab. Tomasz Halski, dr Anna Kołcz,
dr Agnieszka Krawczyk-Wasielewska, dr hab. Andrzej Myśliwiec,
prof. dr hab. Witold Rongies, dr hab. Andrzej Szopa, dr Paweł Targosiński,
dr Marzena Wiernicka, prof. dr hab. Ewa Ziemann
Nadzór merytoryczny:
dr Zbigniew Wroński – Wiceprezes Krajowej Rady Fizjoterapeutów
dr hab. Jan Szczegielniak – Konsultant Krajowy w dziedzinie Fizjoterapii
1. Zagadnienia opracowane zostały na podstawie aktualnej literatury oraz w oparciu o wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie Państwowego Egzaminu Fizjoterapeutycznego (Dz. U. poz. 2155).
2. Pytania testowe Państwowego Egzaminu Fizjoterapeutycznego, zwanego dalej „PEF”, uwzględniają następującą problematykę:
A. Diagnostyka funkcjonalna, w tym diagnostyka funkcjonalna w dysfunkcjach układu ruchu, w chorobach wewnętrznych i w wieku rozwojowym – 10 pytań.
B. Fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu, w tym fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu w ortopedii i traumatologii narządu ruchu, w medycynie sportowej, w reumatologii, w neurologii i neurochirurgii oraz w wieku rozwojowym – 33 pytania.
C. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: w chorobach wewnętrznych, w kardiologii, w kardiochirurgii, w chorobach płuc, w neurologii, w chirurgii, w ginekologii i położnictwie, w geriatrii, w psychiatrii, w onkologii i medycynie paliatywnej – 30 pytań.
D. Wyroby medyczne, w tym z zakresu ortotyki i protetyki – 9 pytań.
E. Fizjoprofilaktyka i promocja zdrowia – 4 pytania.
F. Adaptowana aktywność fizyczna i sport osób z niepełnosprawnością – 4 pytania.
G. Kształcenie ruchowe i metodyka nauczania ruchu, w tym kinezjologia – 4 pytania.
H. Bioetyka, prawo medyczne oraz orzecznictwo w zakresie stanu funkcjonalnego pacjenta – 3 pytania.
I. Zdrowie publiczne, w tym funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia i funkcjonowanie podmiotów wykonujących działalność leczniczą – 3 pytania.
3. Szczegółowy zakres zagadnień objętych PEF.
A. Diagnostyka funkcjonalna, w tym diagnostyka funkcjonalna w dysfunkcjach układu ruchu, w chorobach wewnętrznych i w wieku rozwojowym – 10 pytań.
I. Diagnostyka funkcjonalna w dysfunkcjach układu ruchu
1. Wizyta fizjoterapeutyczna – zasady jej przeprowadzania i dokumentowania: historia choroby, rozpoznanie, dotychczasowe leczenie, badanie fizjoterapeutyczne funkcjonalne, zlecenie zabiegów fizjoterapeutycznych, zalecenia dla pacjenta i fizjoterapeuty, kontrola
postępu fizjoterapii.
2. Zasady dotyczące przeprowadzenia badania fizjoterapeutycznego w obrażeniach i dysfunkcjach narządu ruchu: badanie podmiotowe (wywiad), przedmiotowe i ocena funkcjonalna, z chorobami i dysfunkcjami kręgosłupa, kończyn oraz zaburzeniami i chorobami neurologicznymi, a także ich interpretacja.
3. Ocena postawy ciała, lateralizacji, podstawowej lokomocji pacjentów z chorobami i dysfunkcjami narządu ruchu.
4. Chód fizjologiczny i jego charakterystyka, cykl i fazy chodu, wyznaczniki, determinanty chodu. Przyczyny, rodzaje i cechy chodu patologicznego.
5. Metody oceny koordynacji nerwowo-mięśniowej w obrażeniach, chorobach i dysfunkcjach narządu ruchu (subiektywne i obiektywne).
6. Zasady oceny funkcjonalnej w postepowaniu fizjoterapeutycznym u pacjentów z obrażeniami, chorobami, dysfunkcjami narządu ruchu (ocena przed fizjoterapią, ocena etapowa i końcowa) z wykorzystaniem zasad dokumentowania Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF).
7. Zasady przeprowadzania standardowych testów, podstawowe zasady pomiarów z wykorzystaniem aparatury pomiarowej w ocenie postawy ciała, równowagi, siły mięśniowej, pracy, mocy, wytrzymałości, lokomocji w postępowaniu fizjoterapeutycznym u pacjentów z obrażeniami i dysfunkcjami narządu ruchu oraz w zaburzeniach i chorobach neurologicznych.
8. Testy kliniczne, skale i kwestionariusze wykorzystywane do oceny pacjentów z chorobami reumatycznymi (ocena stopnia uszkodzenia stawów i ich deformacji, funkcji ręki oraz lokomocji).
9. Testy kliniczne, skale i kwestionariusze wykorzystywane do oceny pacjentów z zaburzeniami i chorobami neurologicznymi, w tym skale oceny spastyczności (np. zmodyfikowana skala Ashwortha – MAS i zmodyfikowana skala Tardieu – MST, skala
ASIA, skala Barthel).
10. Badanie pacjenta w przebiegu chorób neurologicznych i po zabiegach neurochirurgicznych z wykorzystaniem zasad dokumentowania Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF), w tym badanie czucia, siły mięśniowej, odruchów.
11. Pomiar i ocena możliwości funkcjonalnych osób ze specjalnymi potrzebami.
Literatura:
1. Skolimowski T., Badania czynnościowe narządu ruchu w fizjoterapii, AWF Wrocław 2009.
2. Brotzman S.B., Wik K.E. (red. wyd. polskiego: Dziak A.), Rehabilitacja Ortopedyczna, Elsevier Urban & Parnter, 2008; Tom I i II.
3. Nowotny J., Podstawy Fizjoterapii, KASPER cz. 1, Kraków 2004.
II. Diagnostyka funkcjonalna w chorobach wewnętrznych
1. Zasady badania podmiotowego i przedmiotowego pacjentów z chorobami internistycznymi dla potrzeb fizjoterapii.
2. Zasady oceny parametrów życiowych, w tym badania palpacyjnego tętna, badania miarowości oddechu, pulsoksymetrii, pomiaru osłuchowego ciśnienia tętniczego krwi, próby ortostatycznej – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
3. Zasady oceny funkcji poznawczo-emocjonalnych i stanu psychicznego: Mini Mental State Examination – MMSE, test zegara, skala depresji Becka – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
4. Zasady oceny funkcjonalnej w kierunku schorzeń naczyń obwodowych (pomiar wskaźnik kostka/ramię, skala Wellsa, klasyfikacja Fountaina, pomiar tętna obwodowego) dla potrzeb fizjoterapii.
5. Zasady oceny funkcjonalnej w kierunku schorzeń układu krążenia i oddechowego – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
6. Ocena wydolności fizycznej i tolerancji wysiłkowej, z uwzględnieniem czynności codziennych: protokoły badania wysiłkowego, w zależności od wieku, stanu klinicznego i etapu terapii pacjenta, protokoły stosowane na bieżni i ergometrze zgodnie z tolerancją wysiłku (protokół Bruce’a, protokół Naughtona, test marszowy 6 minutowy, skala Borga, zmodyfikowana skala Borga, badanie ergo-spirometryczne u pacjentów z dysfunkcjami w zakresie chorób wewnętrznych) – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
7. Ocena wartości diagnostycznej bezwzględnego i względnego maksymalnego poboru tlenu w ocenie czynności układu krążeniowo-oddechowego, wykorzystanie ekwiwalentu metabolicznego – MET, w doborze intensywności wysiłku fizycznego i codziennej aktywności
– interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
8. Ogólne zasady przeprowadzania badania elektrokardiograficznego – EKG, Holtera ciśnieniowego i kardiologicznego – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
9. Podmiotowe i przedmiotowe badanie osób w podeszłym wieku: Całościowa Ocena Geriatryczna – COG, skala Barthel, skala Katza – ADL, skala Lawtona – IADL, skala Functional Indipendence Measure – FIM, test „Wstań i idź” – Timed Up and Go-TUG, test Tinetti, skala Berga, Mini-Mental State Examination – MMSE, ocena stanu odżywienia – Mini Nutritional Assessmen-MNA, Geriatryczna Skala Oceny Depresji Yesavage’a – S-GDS –
interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
Literatura:
1. Goodman C., Heick J., Lazaro R., Diagnoza różnicowa dla fizjoterapeutów. Kiedy kierować pacjenta do innego specjalisty?, DB Publishing, Warszawa 2019, wyd. 6, rozdziały: 6, 7, 10, 11.
2. Hueter-Becker A., Doelken M. (red. wyd. polskiego: Szczegielniak J.), Badanie kliniczne w fizjoterapii, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, wyd. 1.
III. Diagnostyka funkcjonalna w wieku rozwojowym
1. Ogólne zasady stosowania Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia Dzieci i Młodzieży (ang. International Classification of Functioning Disability and Health for Children & Youth – ICF-CY) – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
2. Testy funkcjonalne, oceny i pomiary wykorzystywane w diagnostyce zaburzeń układu ruchu dzieci i młodzieży: test funkcjonalny zgięcia bocznego/wyprostu kręgosłupa, objaw Adama, test Bertranda-Adamsa, test Otto i Worma, test Schobera, test Molla i Wrighta, test Pavelki,
test Matthiassa, test Schobera-Berqueta, test kolców biodrowych tylnych górnych (ocena funkcji stawu krzyżowo-biodrowego), ocena objawu wyprzedzania, objawu Derbolowskiego oraz pomiar z wykorzystaniem plurimetru Rippsteina, inklinometru Saudersa, wysokości garbu żebrowego, sposobem Stagnara – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
3. Podoskopowa ocena ukształtowania stopy: wskaźnik kątowy Clarke’a (kąt Clarke’a), długość stopy, szerokość stopy, wskaźnik sklepienia poprzecznego stopy wg Wejsfloga, kąt koślawości palucha ALFA, kąt piętowy GAMMA – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
4. Kliniczna ocena postawy ciała m.in.: punktowa wg Kasperczyka i biostereometryczna, pomiar skoliometrem Bunnella oraz radiologiczna ocena skolioz: kąta Cobba, kąt Wejsfloga, kąt rotacji osiowej kręgu szczytowego – metoda Raimondii, testy prognostyczne: ocena wieku kostnego na podstawie testu Rissera, kąt Methy, współczynnik Haringtona – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
5. Czynniki ryzyka okołoporodowego i dojrzałości noworodka, według skali Dubowitzów, Amiel-Tison, ocena noworodka wg skali Apgar – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
6. Zobiektywizowana ocena poziomu rozwoju psychomotorycznego dziecka m.in.: Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa, skala Peabody Developmental Gross Motor Scale – PDMS-GM, Gross Motor Function Measure – GMFM – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
7. Ocena zaburzeń rozwoju psychomotorycznego m.in.: ocena reakcji ułożeniowych ciała w przestrzeni, wybranych odruchów prymitywnych i automatyzmów noworodkowych zgodnie z neurokinezjologiczną diagnostyką wg Vojty – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
8. Ocena rozwoju psychomotorycznego: ocena aktywności spontanicznej noworodka i niemowlęcia – zgodnie z zasadami diagnostyki neurorozwojowej NDT – Bobath oraz zasady oceny globalnych wzorców ruchów wg Prechtla – General Movements Assessment-GmsA –
interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
9. Ocena napięcia mięśniowego: skala Ashwortha-AS, zmodyfikowana skala Ashwortha-MAS, skala Tardieu, zmodyfikowana skala Tardieu – interpretacja wyników dla potrzeb fizjoterapii.
Literatura:
1. Obuchowicz A. (red.), Badanie podmiotowe i przedmiotowe w pediatrii, PZWL Warszawa 2016. (rozdział pt. Wywiad. Badanie podmiotowe).
2. Domagalska-Szopa M., Szopa A., Postępowanie usprawniające w mózgowym porażeniu dziecięcym, Śląski Uniwersytet Medyczny. Wydawnictwo Katowice 2018.
3. Sadowska L., Neurokinezjologiczna diagnostyka i terapia dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, AWF, Wrocław, 2001.
4. Buckup K., Testy kliniczne w badaniu kości, stawów i mięśni, PZWL, Warszawa, 2007.
B. Fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu, w tym fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu w ortopedii i traumatologii narządu ruchu, w medycynie sportowej, w reumatologii, w neurologii i neurochirurgii oraz w wieku rozwojowym – 33 pytania
I. Fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu, w ortopedii i traumatologii narządu ruchu
1. Charakterystyka, definicje obrażeń, dysfunkcji, chorób narządu ruchu. Przyczyny, klasyfikacje, objawy i ich przebieg, metody leczenia – miejsce i rola fizjoterapii.
2. Wskazania i przeciwskazania oraz zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z obrażeniami, dysfunkcjami i chorobami narządu ruchu, z uwzględnieniem chorób współistniejących, wieku oraz płci.
3. Zasady planowania i programowania fizjoterapii w leczeniu zachowawczym, biologicznym, operacyjnym pacjentów z urazowymi ubytkami chrząstki stawowej, łąkotek, połączeń stawowych, więzozrostów.
4. Zasady planowania i programowania fizjoterapii w leczeniu zachowawczym i operacyjnym pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, w tym po endoprotezoplastykach stawów.
5. Zasady postępowania fizjoterapeutycznego w ramach leczenia zachowawczego lub operacyjnego pacjentów w skręceniach stawów, uszkodzeniach ścięgien, uszkodzeniach aparatu torebkowo-więzadłowego stawów.
6. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z: zespołami przeciążeniowymi, obrażeniami, dysfunkcjami lub chorobami kręgosłupa; zasady postępowania fizjoterapeutycznego w ramach leczenia zachowawczego lub operacyjnego po złamaniach
kości, w obrażeniach, dysfunkcjach i chorobach ręki.
7. Zasady planowania i programowania fizjoterapii u pacjentów z fibrozą i artrofibrozą.
8. Najczęściej występujące błędy lub powikłania w procesie fizjoterapii w kompleksowym postępowaniu leczniczym pacjenta w przebiegu chorób ortopedycznych.
9. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z: przykurczem Dupuytrena, zespołem Sudecka, złamaniami nasady bliższej kości udowej i kości ramiennej, złamaniami kręgosłupa, barkiem zamrożonym, zespołem ciasnoty podbarkowej, złamaniem dwu – lub trójkostkowymi podudzia, złamaniami miednicy, chorobami zwyrodnieniowymi krążków międzykręgowych, dyskopatiami, niespecyficznymi i specyficznymi bólami okolicy kręgosłupa z uwzględnieniem przyczyn, objawów i przebiegu.
Literatura:
1. Maxey L., Magnusson J., Pooperacyjna rehabilitacja pacjentów ortopedycznych, DB Publishing, 2018.
2. Śliwiński Z., Sieroń A., Stanek A., Szczegielniak J., Żak M., Wielka Fizjoterapia, Elsevier Urban & Partner, 2014; Tom I i II.
3. Białoszewski D., Fizjoterapia w ortopedii, PZWL, Warszawa 2014.
II. Fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu, w medycynie sportowej.
1. Rola i miejsce fizjoterapeuty w zespole medycznym dla potrzeb sportu. Organizacja pracy i współpraca fizjoterapeuty z innymi zawodami medycznymi, trenerami i zawodnikami.
2. Przyczyny, różnicowanie, objawy i przebieg najczęściej występujących dysfunkcji specyficznych dla traumatologii sportowej – zasady planowania i postępowania fizjoterapeutycznego, w odniesieniu do wyników badania lekarza specjalisty, wyników badań dodatkowych oraz wyników fizjoterapeutycznego badania funkcjonalnego.
3. Zasady udzielana pierwszej pomocy (m.in. Rest Ice Compression Elevation – RICE, Protection Rest Ice Compression Elevation – PRICE, Protection Rest Ice Compression Elevation Medication Modalities – PRICEMM), pacjentom w ostrych uszkodzeniach narządu
ruchu w sporcie.
4. Etapy gojenia tkanek i metody leczenia za pomocą fizjoterapii.
5. Zasady planowania i programowania fizjoterapii w leczeniu zachowawczym lub operacyjnym na potrzeby pacjentów uprawiających sport zawodowy lub aktywność fizyczną rekreacyjną, u których wystąpiły urazowe ubytki i uszkodzenia chrząstki stawowej, łąkotek, połączeń stawowych, więzozrostów, ścięgien, aparatu torebkowo-więzadłowego oraz po skręceniach i złamaniach.
6. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z przeciążeniami, obrażeniami i dysfunkcjami: ręki, stawu łokciowego, obręczy barkowej, kręgosłupa – uprawiających sport zawodowy lub aktywność fizyczną rekreacyjną.
7. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z typowymi dla traumatologii sportowej zespołami: tendinopatii, entezopatii narządu ruchu, zapaleń nadkłykci, zapalenia kaletek, neuropatii, chondropatii, chondromalacji, jałowych martwic kości i w zespołach
konfliktów tkankowych.
8. Specyfika, odrębności, zasady planowania i prowadzenia odnowy biologicznej lub fizjoterapii sportowej dzieci, młodzieży oraz osób starszych.
9. Najczęściej występujące błędy lub powikłania oraz skutki zaniedbań w edukacji pacjenta, w procesie fizjoterapii w traumatologii sportowej.
Literatura:
1. Donatelli R. (red. wyd. polskiego: Gnat R.), Rehabilitacja w sporcie, Elevier Urban & Partner, Wrocław 2011.
2. Mc Mahon P. J. (red. wyd. polskiego: Klukowski K.), Medycyna Sportowa, PZWL, Warszawa 2010.
3. Brotzman S. B., Wik K. E. (red. wyd. polskiego: Dziak A.), Rehabilitacja Ortopedyczna, Elsevier Urban & Partner, 2008; Tom I i II.
III. Fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu, w reumatologii
1. Wytyczne The European League Against Rheumatism – EULAR i American College of Reumatology – ACR dla fizjoterapii w chorobach reumatycznych takich jak: reumatoidalne zapalenie stawów, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie
stawów kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa stawów, osteoporoza, zapalenie tkanek okołostawowych.
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z uogólnionymi chorobami tkanki łącznej: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie skórno-mięśniowe, twardzina układowa – w odniesieniu do patomechaniki narządu ruchu,
objawów i zmian przeciążeniowych, z uwzględnieniem przeciwwskazań do prowadzenia terapii.
3. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów ze spondyloartropatiami, z osteoporozą oraz chorobami zwyrodnieniowymi, przeciwskazania oraz możliwe modyfikacje postępowania fizjoterapeutycznego z uwzględnieniem patomechanizmu chorobowego i występujących zmian przeciążeniowych.
4. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z zapaleniem tkanek miękkich, dną moczanową oraz chorobami reumatycznymi wieku rozwojowego.
5. Zasady planowania i programowania usprawniania funkcjonalnego ręki, pionizacji i nauki chodu pacjentów z chorobami reumatologicznymi.
Literatura:
1. Księżopolska-Orłowska K., Fizjoterapia w reumatologii, PZWL, Warszawa 2013, wyd. 1.
2. Rosławski A., Ćwiczenia lecznicze w chorobach reumatycznych, PZWL, Warszawa 2019, wyd. 2.
IV. Fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu, w neurologii i neurochirurgii
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii w zależności od stanu klinicznego i funkcjonalnego pacjenta z uszkodzeniem pnia mózgu, móżdżku i kresomózgowia, udarem mózgu, parkinsonizmem, chorobami demielinizacyjnymi oraz chorobami i uszkodzeniami kręgosłupa i rdzenia kręgowego.
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii w zależności od stanu klinicznego i funkcjonalnego pacjenta po uszkodzeniach nerwów obwodowych (np. z polineuropatiami, neuropatiami uciskowymi, po zabiegach rekonstrukcji nerwów), z chorobami nerwowomięśniowymi
(choroby styku, choroby mięśni) oraz z różnymi zespołami bólowymi.
3. Zasady postępowania fizjoterapeutycznego w zależności od stanu klinicznego i funkcjonalnego pacjenta: nieprzytomnego, po urazie wielomiejscowym i wielonarządowym, z uszkodzeniem kręgosłupa, rdzenia kręgowego i kończyn, po urazie czaszkowo-mózgowym.
4. Zasady pionizacji i nauki lokomocji pacjentów z chorobami i zaburzeniami
neurologicznymi.
5. Zasady fizjoterapii pacjentów z zaburzeniami troficznymi i wydalniczymi.
6. Zasady fizjoterapii w leczeniu bólu.
Literatura:
1. Kwolek A., Fizjoterapia w rehabilitacji neurologicznej, Urban & Partner, 2010.
2. Ząbek M. (red), Zarys neurochirurgii, PZWL, Warszawa 1999.
3. Kozubski W., Neurologia – kompendium.
4. Mikołajewska E., Metoda NDT-Bobath w neurorehabilitacji osób dorosłych, PZWL, Warszawa
2012.
5. Adler S., Beckers D., Buck M., PNF w praktyce, Warszawa 2009.
V. Fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu, w wieku rozwojowym
1. Klasyfikacja skolioz. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dzieci i młodzieży z trójpłaszczyznowymi deformacjami kręgosłupa (skolioza).
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dzieci i młodzieży z wadami wrodzonymi narządu ruchu: kręcz szyi, wady klatki piersiowej, dysplazja i zwichnięcie stawu biodrowego, stopa końska, końsko-szpotawa, wrodzone wady kończyn.
3. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dzieci i młodzieży z aseptycznymi martwicami nasad kości: Perthesa, Scheuermanna, Osgooda-Schlattera, Blounta.
4. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dzieci z dysrafizmem rdzeniowym, z uwzględnieniem rodzaju, poziomu uszkodzenia i stopnia porażeń i niedowładów oraz wieku dziecka.
5. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dzieci i młodzieży z uszkodzeniem nerwów obwodowych, z uwzględnieniem rodzaju, stopnia uszkodzenia nerwu oraz wieku dziecka z: uszkodzeniem splotu barkowego, uszkodzeniem nerwu strzałkowego.
6. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dzieci i młodzieży z chorobami nerwowomięśniowymi, z uwzględnieniem rodzaju, okresu choroby oraz wieku dziecka w tym m.in. z: dystrofią mięśniową Duchenne’a / Beckera – DMD/BMD, dystrofią mięśniową obręczowokończynową
– LGMD, dystrofią mięśniową twarzowo-łopatkowo-ramieniową – FSHD, dystrofią miotoniczną – DM1/2, dystrofią mięśniową Emery-Dreifussa – EDMD oraz wrodzonymi dystrofiami mięśniowymi – CMD.
7. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dzieci i młodzieży z rdzeniowym zanikiem mięśni, z uwzględnieniem rodzaju, okresu choroby oraz wieku dziecka z: SMA1 – choroba Werdniga-Hoffmanna, SMA2, SMA3 – choroba Kugelberga-Welander oraz neuropatią
ruchowo-czuciową Choroba Charcot-Marie Tooth – CMT, HMSN.
8. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dzieci i młodzieży z chorobami układu oddechowego, w tym z mukowiscydozą oraz najczęściej występującymi wadami wrodzonymi serca: tetralogią Fallota – ToF, ubytkiem w przegrodzie międzykomorowej – VSD
i międzyprzedsionkowej – ASD.
Zasady planowania i programowania fizjoterapii dziecka z Zaburzeniami Ruchowymi Pochodzenia Ośrodkowego – ZRPO, z zespołami genetycznymi i zaburzeniami zachowania – Zespół Downa, Zespół Retta, Zespół Aspergera, Attention Deficit Hyperactivity Disorder –
ADHD, z uwzględnieniem stopnia i rodzaju zaburzeń oraz wieku dziecka.
9. Zasady planowania i programowania fizjoterapii dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym – MPD, w zależności od stanu, możliwości funkcjonalnych i wieku dziecka. Postępowanie przed- i pooperacyjne u dzieci leczonych operacyjnie. Zaopatrzenie ortopedyczne.
10. Zasady planowania i programowania fizjoterapii w zakresie: tzw. pielęgnacji ruchowej dzieci; wykonywania ćwiczeń w domu, sposobu posługiwania się wyrobami medycznymi oraz wykorzystywania przedmiotów użytku codziennego w celach terapeutycznych.
11. Zasady fizjoterapii w chorobach rzadkich.
Literatura:
1. Kasperczyk T., Wady postawy ciała, diagnostyka i leczenie, Kraków Kasper, 2001.
2. Kuliński W., Zeman K., Fizjoterapia Pediatryczna, PZWL, Warszawa 2012.
3. Matyja M, Domagalska M., Podstawy usprawniania neurorozwojowego według Berty i Karela Bobathów, AWF Katowice, 2015.
C. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: w chorobach wewnętrznych, w kardiologii, w kardiochirurgii, w chorobach płuc, w neurologii, w chirurgii, w ginekologii i położnictwie, w geriatrii, w psychiatrii, w onkologii i medycynie paliatywnej – 30 pytań
I. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: chorobach wewnętrznych
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii w okresie ostrej i przewlekłej niewydolności krążenia, niewydolności oddechowej, we wstrząsie i ze zdiagnozowaną sepsą.
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z chorobami wewnętrznymi, z uwzględnieniem wyników badań laboratoryjnych krwi: wartości referencyjnych podstawowych wskaźników hematologicznych (odczyn Biernackiego – OB, białko ostrej fazy
– CRP, hematokryt, elektrolity), stężenie hormonów tarczycy, przytarczyc, nadnerczy.
3. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z chorobami zespołu metabolicznego z wykorzystaniem wskaźników wskazujących na w/w zaburzenia: poziomu glukozy, insuliny, hemoglobiny glikowanej, lipidogramu i wartości układu krzepnięcia.
4. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z chorobami układu oddechowego w tym m.in.: wysiękowym zapaleniu płuc, astmą, obturacyjną chorobą płuc – POChP oraz wykorzystanie wskaźników spirometrycznych w monitoringu postępowania.
5. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z czynnościowymi i organicznymi chorobami naczyń obwodowych oraz pacjentów po amputacji z przyczyn naczyniowych.
6. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z chorobami układu moczowopłciowego w tym m.in. w nietrzymaniu moczu kobiet i mężczyzn.
Literatura:
1. Goodman C., Heick J., Lazaro R., Diagnoza różnicowa dla fizjoterapeutów. Kiedy kierować pacjenta do innego specjalisty?, DB Publishing, Warszawa 2019, wyd. 6, rozdziały: 6, 7, 10, 11.
2. Hueter-Becker A., Doelken M. wyd. pol. Szczegielniak J., Badanie kliniczne w fizjoterapii, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, wyd. 1.
II. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w kardiologii
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów we wczesnym etapie po zabiegach kardiologii inwazyjnej: balonizacji tętnic wieńcowych, implantacji stentów tętnic wieńcowych i po przebytym zawale mięśnia sercowego.
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów we wczesnym i odległym okresie leczenia po zawale mięśnia sercowego, poddanych leczeniu trombolitycznemu.
3. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów w przypadkach zdiagnozowanej choroby niedokrwiennej serca, wg New York Heart Association (NYHA), z uwzględnieniem wskazań i przeciwwskazań.
4. Zasady postępowania w nagłych sytuacjach zagrożenia życia pacjentów z chorobami układu krążenia w trakcie prowadzonej fizjoterapii.
5. Zasady prewencji pierwotnej i wtórnej w chorobach układu krążenia – rola fizjoterapeuty.
Literatura:
1. Smolis-Bąk E., Kazimierska B. (red.), Fizjoterapia w kardiologii, Lapisart 2013.
2. Mamcarz A., Janiszewski M., Kuch M., Rehabilitacja kardiologiczna, Medical Education 2014.
3. Nowak Z., Podstawy kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej, PZWL, Warszawa 2015.
III. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w kardiochirurgii
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów, po najczęściej wykonywanych zabiegach kardiochirurgicznych: wymianie zastawek, by pass, po przeszczepieniu serca, na różnych etapach postępowania po zabiegu.
2. Rozpoznawanie i merytoryczne reagowanie na najczęściej występujące zaburzenia funkcjonowania układu krążenia u pacjentów po zabiegach kardiochirurgicznych.
3. Zasady prewencji pierwotnej i wtórnej po wybranych zabiegach kardiochirurgicznych – rola fizjoterapeuty.
Literatura:
1. Wysokiński A., Kardiologia zabiegowa, PZWL, Warszawa 2020, wyd. 1.
2. Mamcarz A., Janiszewski M., Kuch M., Rehabilitacja kardiologiczna, Medical Education 2014.
3. Śliwiński Z., Sieroń A., Stanek A., Szczegielniak J., Żak M., Wielka Fizjoterapia, Elsevier, Urban & Partner, 2014. Tom II.
IV. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w chorobach płuc
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z chorobami układu oddechowego, w zależności od wyników badań czynnościowych: wentylacji, wydolności oddechowej, oceny duszności, wieku pacjenta i schorzeń współistniejących oraz stanu klinicznego, funkcjonalnego i psychicznego pacjenta.
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii oddechowej u pacjentów z różnymi chorobami pulmonologicznymi, po urazie klatki piersiowej, po zabiegach operacyjnych na klatce piersiowej oraz po przeszczepieniu płuc.
3. Zasady prewencji pierwotnej i wtórnej w chorobach układu oddechowego – rola fizjoterapeuty.
Literatura:
1. Hueter-Becker A., Doelken M. wyd. pol. Szczegielniak J., Badanie kliniczne w fizjoterapii, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, wyd. 1.
2. Szczegielniak J., Fizjoterapia w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, Opole 2016.
3. Demczyszak I., Kuciel-Lewandowska J., Paprocka-Borowicz M., Fizjoterapia w chorobach układu oddechowego, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2009.
V. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w neurologii
Zagadnienia znajdują się w dziale Fizjoterapia w dysfunkcjach układu ruchu, w neurologii i neurochirurgii
VI. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w chirurgii
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów przed i po zabiegach operacyjnych, w zależności od przyczyn, lokalizacji i rozległości – zapobieganie zniekształceniom i redukcja bólu.
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z różnymi rodzajami oparzeń np. w obrębie układu oddechowego – zapobieganie zniekształceniom i redukcja bólu.
3. Profilaktyka pierwotna i wtórna powikłań pooperacyjnych w układzie krążeniowooddechowym: w zakrzepicy żył głębokich, zatorowości płucnej, zapaleniu płuc oraz odleżynach.
Literatura:
1. Woźniewski M., Kołodziej J., Rehabilitacja w chirurgii, PZWL, Warszawa 2006.
2. Bringeland N.E., Boeger D., Terapia blizn. Metody stymulujące gojenie się ran i usprawniające funkcjonowanie układu powięziowego, MEDPHARM, Wrocław 2020.
VII. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w ginekologii i położnictwie
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentek ze schorzeniami ginekologicznymi: w stanach zapalnych narządów płciowych, zespołach bólowych miednicy mniejszej, w zaburzeniach statyki narządu rodnego i nietrzymaniu moczu.
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentek przed i po ginekologicznych zabiegach operacyjnych.
3. Zasady planowania i programowania fizjoterapii w onkologii ginekologicznej.
4. Psychofizyczne przygotowanie ciężarnej do porodu – rola fizjoterapeuty.
5. Zasady planowania i programowania fizjoprofilaktyki i fizjoterapii kobiet w ciąży, po porodzie i w połogu.
Literatura:
1. Szukiewicz D., Fizjoterapia w ginekologii i położnictwie, PZWL, Warszawa 2012.
2. Chmielewska D., Stania M., Fizjoterapia w zachowawczym leczeniu nietrzymania moczu u kobiet, AWF, Katowice 2016.
VIII. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w geriatrii
1. Zasady opieki i fizjoterapii geriatrycznej.
2. Zasady planowania i programowania fizjoterapii u osób w wieku podeszłym z osteoporozą, sarkopenią, zespołem kruchości, zespołami otępiennymi – np. chorobą Alzhaimera, depresją oraz z innymi problemami geriatrycznymi (upadki i zaburzenia równowagi, odleżyny,
upośledzenia wzroku i słuchu, zespoły jatrogenne).
3. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów geriatrycznych, w zależności od poziomu zmian inwolucyjnych poszczególnych układów i narządów, procesów poznawczych, stanu klinicznego i funkcjonalnego.
4. Zasady planowania przestrzeni i adaptacji otoczenia na potrzeby osób starszych.
Literatura:
1. Guccione A.A., Wong R.A., Avers D., (red. wyd. polskiego: Żak M., Śliwiński Z.) Fizjoterapia Kliniczna w geriatrii, Elsevier Urban & Partner, 2014, cz. I, II, III.
2. Skrzek A., Wieczorowska-Tobis K., Fizjoterapia w geriatrii, PZWL, Warszawa 2019, wyd. 2.
IX. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w psychiatrii
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii psychiatrycznej pacjentów z zespołami psychogennymi, schizofrenią, zaburzeniami urojeniowymi, zaburzeniami afektywnymi, stanami niepsychotycznymi, stanami reaktywnymi, psychosomatycznymi, postresowymi,
lękowymi, behawioralnymi zaburzeniami czynności fizjologicznych, zaburzeniami osobowości, zespołami otępiennymi, z uzależnieniami.
2. Zasady bezpieczeństwa pracy w fizjoterapii psychiatrycznej.
Literatura:
1. Florkowski A. (red.), Fizjoterapia w psychiatrii, Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2012.
X. Fizjoterapia w dziedzinach medycyny: fizjoterapia w onkologii i medycynie paliatywnej
1. Zasady planowania i programowania fizjoterapii pacjentów z chorobami nowotworowymi i w okresie leczenia paliatywnego z uwzględnieniem: przeciwwskazań do stosowania fizjoterapii, zasad komunikacji, redukcji bólu i obrzęków limfatycznych, dobór
obciążeń i rodzaju wysiłku fizycznego.
2. Rola fizjoterapeuty w procesie poprawy jakości ostatnich dni życia pacjentów umierających.
Literatura:
1. Woźniewski M., Fizjoterapia w onkologii, PZWL, Warszawa 2012.
2. Rongies W,. Podstawy rehabilitacji w onkologii (w:) Deptała A, (red.) Onkologia w praktyce, PZWL, Warszawa 2016.
D. Wyroby medyczne, w tym z zakresu ortotyki i protetyki – 9 pytań
1. Zasady doboru pomocy podporowych, ortez funkcjonalnych, stabilizujących kończyn górnych i dolnych z uwzględnieniem różnorodności patomechanizmu i etiologii oraz instruowanie w zakresie korzystania z nich.
2. Zasady doboru ortez gotowych i wykonanych na zlecenie: sportowych, medycznych, gorsetów, ortez stabilizujących kręgosłup oraz instruowanie pacjenta w zakresie obsługi, sposobu korzystania ze wskazaniem ich potencjalnych wad i zagrożeń.
3. Zasady doboru wózka dla osoby z niepełnosprawnością w różnym wieku: wózka aktywnego dla osoby po urazie kręgosłupa, wózka multipozycyjnego oraz instruowanie w zakresie sposobu posługiwania się nim.
4. Zasady doboru protez kończyn dolnych i górnych (czynnych i biernych) oraz instruowanie pacjenta w zakresie sposobu posługiwania się nimi.
5. Zasady i cele stosowania obuwia profilaktycznego, wkładek ortopedycznych i sensorycznych zależnie od potrzeb pacjentów.
6. Zasady stosowania i korzystania z różnych rodzajów protez piersi i instruowanie pacjenta w zakresie sposobu funkcjonowania z nimi.
7. Zasady stosowania wyrobów kompresyjnych mających zastosowanie w fizjoterapii.
8. Zasady wykorzystania wyrobów medycznych zapobiegających powstawaniu obrzęków limfatycznych.
9. Zasady doboru materaca przeciwodleżynowego, pończoch kikutowych oraz instruowanie pacjenta w zakresie korzystania z nich.
Literatura:
1. Gieremek K., Janicki Sz., Przeździak B., Woźniewski M., Wyroby medyczne, PZWL, Warszawa 2016.
E. Fizjoprofilaktyka i promocja zdrowia – 4 pytania
1. Pojęcia: zdrowia, funkcjonowania, niepełnosprawności. Czynniki ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych – środowiskowe i osobowe uwarunkowania modelu biopsychospołecznego oraz rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia – World Health Organization – WHO, w zakresie zdrowego stylu życia.
2. Rola i miejsce fizjoprofilaktyki w ochronie zdrowia.
3. Zasady planowania i programowania fizjoprofilaktyki z uwzględnieniem promocji zdrowia, systematycznej aktywności fizycznej oraz ergonomii ruchu, pracy i wypoczynku.
4. Zasady tworzenia programów fizjoprofilaktycznych opartych na prewencji pierwotnej i wtórnej chorób cywilizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem chorób: układu krążenia, nowotworowych, metabolicznych i narządu ruchu.
5. Zasady planowania i programowania fizjoprofilaktyki w zapobieganiu negatywnym skutkom procesu starzenia się człowieka.
Literatura:
1. Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (International Classification of Functioning, Disability and Health – ICF), nowoczesna klasyfikacją komponentów niepełnosprawności i funkcjonowania osoby niepełnosprawnej.
2. Monografia przygotowywana według rekomendacji KRF.
3. Załącznik do uchwały nr 384/I KRF Krajowej Rady Fizjoterapeutów z dnia 16 maja 2019 r. w sprawie przyjęcia definicji oraz zakresu prowadzenia działalności fizjoprofilaktycznej.
F. Adaptowana aktywność fizyczna i sport osób z niepełnosprawnością – 4 pytania
1. Adaptowana Aktywność Fizyczna dla osób ze specjalnymi potrzebami.
2. Alternatywne i wspomagające formy komunikacji interpersonalnej.
3. Program Treningu Aktywności Motorycznej (Motor Activities Training Program – MATP).
4. Klasyfikacja w sporcie osób z niepełnosprawnością.
5. Organizacje sportowe zrzeszające osoby z niepełnosprawnością.
6. Specyfika wybranych dyscyplin w sporcie niepełnosprawnych: lekkoatletyka, pływanie, goalball, hokej halowy, piłka siatkowa na siedząco, rugby na wózkach, koszykówka na wózkach.
7. Nowoczesne technologie w sporcie osób z niepełnosprawnością.
Literatura:
1. Morgulec-Adamowicz N., Kosmol A., Molik B., Adaptowana aktywność fizyczna dla fizjoterapeutów, PZWL, Warszawa 2015.
2. Kosmol A., Teoria i praktyka sportu osób niepełnosprawnych, AWF, Warszawa 2008.
G. Kształcenie ruchowe i metodyka nauczania ruchu, w tym kinezjologia – 4 pytania
1. Zasady metodyczne stosowane w procesie rozwijania cech motorycznych, nauczania umiejętności ruchowych oraz kształtowania i doskonalenia wzorców i nawyków ruchowych w oparciu o metody, formy i środki kształcenia ruchowego w różnych grupach populacyjnych.
2. Zasady planowania i projektowania ćwiczeń ruchowych ze względu na funkcję, bezpieczeństwo i ergonomię ruchu, w różnych grupach populacyjnych.
3. Ocena jakości ruchu i kontroli motorycznej podczas wykonywania czynności dnia codziennego, aktywności fizycznych oraz sportowych. Podstawowe zagrożenia wynikające z nieprawidłowo wykonanych ćwiczeń.
4. Zasady instruowania pacjentów w zakresie wykonywania ćwiczeń fizycznych w warunkach domowych.
5. Zasady wykorzystania treningu obwodu stacyjnego i toru przeszkód dla potrzeb fizjoterapii.
Literatura:
1. Bahrynowska-Fic J., Właściwości ćwiczeń fizycznych oraz sport inwalidzki, PZWL, Warszawa 2000, wyd. 2; rozdz.: 7, 9, 10.
2. Zembaty A. (red.), Kinezyterapia Tom II, Warszawa 2003.
H. Bioetyka, prawo medyczne oraz orzecznictwo w zakresie stanu funkcjonalnego pacjenta – 3 pytania
1. Prawa, obowiązki, odpowiedzialność cywilna i zawodowa fizjoterapeuty w ujęciu obowiązujących regulacji prawa polskiego.
2. Etyka pracy zawodowej fizjoterapeuty.
3. Podstawowe pojęcia w zakresie przedstawiania opinii i orzecznictwa dla potrzeb fizjoterapii.
Literatura:
1. Różyńska J., Chańska W. (red. naukowa), Bioetyka, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013.
2. Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty (Dz. U. z 2019 r. poz. 952 oraz z 2020 r. poz. 567).
3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 czerwca 2018 r. w sprawie szczegółowego wykazu czynności zawodowych fizjoterapeuty (Dz. U. poz. 1319).
I. Zdrowie publiczne, w tym funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia i funkcjonowanie podmiotów wykonujących działalność leczniczą – 3 pytania
1. Zdrowie publiczne, definicja, zakres oddziaływania. Aktualna sytuacja demograficzna i epidemiologiczna w Polsce.
2. Miejsce fizjoterapii w systemie ochrony zdrowia w Polsce.
3. Systemy informatyczne i informacyjne w praktyce fizjoterapii, zasady komunikacji i prowadzenia dokumentacji fizjoterapeutycznej: Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia – ICF, Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – ICD-10, Międzynarodowa Klasyfikacja Procedur Medycznych – ICD-9 oraz podstawowe zasady administrowania i przetwarzania danych medycznych, w oparciu o aktualne przepisy o ochronie danych osobowych.
4. Zasady funkcjonowania podmiotów wykonujących działalność fizjoterapeutyczną (rehabilitacyjną).
Literatura:
1. Sygit M., Zdrowie Publiczne, Wolters Kluwer Polska, Kraków 2017, wyd. 2.
2. Suchecka J., Ekonomia zdrowia i opieki zdrowotnej, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2016, wyd. 2 popr.
3. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD 10.
4. Międzynarodowa Klasyfikacja Procedur Medycznych ICD-9-CM